TỰ LÀM NƯỚC RỬA TAY KHÔ TẠI NHÀ- MỐI NGUY TIỀM ẨN

Hiện nay, không khó để chúng ta có thể bắt gặp các công thức tự pha chế dung dịch rửa tay khô đang tràn lan trên các trang mạng xã hội. Công thức có thể rất đơn giản: Chỉ cần 60ml cồn isopropyl hoặc ethanol, 10ml gel lô hội, 2-3 giọt tinh dầu tùy chọn (như hoa oải hương, vani, bạc hà, bưởi), cùng với một số dụng cụ như bát, muỗng / que khuấy, phễu và chai khử trùng là có thể tự làm được dung dịch rửa tay khô.
            Làn sóng tự pha chế dung dịch rửa tay khô đang lan tỏa mạnh mẽ bởi sản phẩm này đang khan hiếm, bị thổi giá nhiều lần do người dân có tâm lý tích trữ các mặt hàng có tác dụng hỗ trợ phòng, tránh dịch COVID-19. Thậm chí, trên mạng xã hội còn xuất hiện các bài viết hướng dẫn như: lấy một chai cồn y tế đổ vào khăn giấy ướt rồi lấy khăn đó lau tay để thay thế cho dung dịch rửa tay khô.
            An toàn giả tạo- Nguy cơ ngộ độc hóa chất
           Theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) hay Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), chúng ta cần hiểu dung dịch rửa tay khô chỉ dùng trong trường hợp cấp bách, thiếu nước sạch hay xà phòng, không nên dùng dung dịch rửa tay khô để thay thế cho dung dịch rửa tay hay xà phòng rửa tay dưới vòi nước chảy. Bởi vì:
 

            1. Thứ nhất, dung dịch rửa tay khô chỉ có tác dụng diệt khuẩn tạm thời, nó không thể tiếp xúc đến tất cả vi sinh vật nằm dưới nhiều vết bẩn hữu cơ trên tay, vì thế không có tác dụng tẩy sạch toàn bộ bàn tay. Rửa tay khô tạo sự an toàn giả tạo, nếu không rửa lại bằng xà phòng dưới vòi nước mà đưa tay lên miệng, dùng tay lấy thức ăn thì ta đã tự đưa nhiều mầm bệnh vào cơ thể qua con đường tiêu hóa.

            Trong khi đó, xà phòng về bản chất được tạo nên bởi chất xút NaOH nên có khả năng kìm khuẩn, không cho vi khuẩn phát triển thêm. Xà phòng có tác dụng phá vỡ các cấu trúc hữu cơ, trong khi đưa tay vào dưới vòi nước chảy sẽ giúp rửa trôi. Vì thế yếu tố nước cũng khá quan trọng mà dung dịch rửa tay khô đã bỏ qua. Hiện nay, FDA đang xem xét các thành phần trong dung dịch rửa tay khô và vẫn chưa có bằng chứng nào cho thấy các sản phẩm này an toàn hơn xà phòng và nước trong việc ngăn ngừa nhiễm trùng.
            2. Thứ hai, thành phần chính của dung dịch rửa tay khô là cồn, việc lạm dụng cồn cũng có thể gây nên các tác hại như làm mỏng da, khô da, làm da mất vai trò “hàng rào đầu tiên bảo vệ cơ thể”. Thêm vào đó, bên cạnh thành phần chính có tác dụng khử khuẩn, dung dịch rửa tay khô còn chứa các chất tạo mùi, chất làm mềm da, chất bảo quản là những chất có thể gây ra các phản ứng dị ứng, viêm da, thậm chí có thể gây rối loạn nội tiết... Một số hóa chất (như triclosan) khi dùng liều cao có thể làm tăng khả năng kháng thuốc của vi khuẩn.

            Nước sát khuẩn tay tự chế - mối nguytiềm ẩn
            1. Quá trình pha chế phải được những người có chuyên môn thực hiện trong một môi trường đặc biệt. Người thực hiện pha chế cũng cần trang bị các đồ bảo hộ và có kiến thức về hóa chất để xử lý một số tình huống tai nạn bất ngờ có thể xảy ra.
            Chẳng hạn, đối với cồn là dung môi bay hơi, chất dễ cháy nổ nên khi pha chế cần có tủ hút khí, tán khí. Máy khuấy dung dịch cần đảm bảo không phát sinh ra tia lửa điện, đảm bảo không gây cháy nổ trong khu dân cư. Hoặc việc chọn tinh dầu chiết xuất để cho vào dung dịch sát khuẩn cũng phải thông qua quá trình nghiên cứu vì tinh dầu tác động qua khứu giác lên hệ thần kinh con người rất nhanh nên ai ngửi được mùi hương sẽ thấy thích, thoải mái; ai không ngửi được sẽ gây dị ứng, cơ thể tự phản ứng ngay và tùy theo cơ địa mỗi người có thể xảy ra phản ứng nhạy cảm khác nhau. Việc sử dụng tinh dầu nồng độ cao có thể gây ra phỏng. Đặc biệt, với người có bệnh hen suyễn mãn tính, da dễ phản ứng nhạy cảm, gia đình có trẻ sơ sinh không nên sử dụng hoặc tiếp xúc với tinh dầu.

            2. Nguồn gốc hóa chất cũng hết sức quan trọng. Rất khó để phân biệt được cồn y tế với cồn công nghiệp, điều mà chính những người có chuyên môn cũng phải kiểm nghiệm mới biết được. Nếu mua phải cồn công nghiệp làm giả cồn y tế, hoặc mua phải Methanol thì trong quá trình pha chế, việc hít phải Methanol nhiều cũng đủ gây ngộ độc, đặc biệt ở trẻ em.
            Chính vì thế, tất cả hóa chất chúng ta tự mua để pha dung dịch rửa tay khô nếu không có nguồn gốc rõ ràng sẽ rất khó tránh khỏi nguy cơ có chứa tạp chất độc hại. Và việc sử dụng dung dịch này lên tay sẽ ẩn chứa nguy cơ bị ngộ độc hóa chất khi ngấm qua da và đường tiêu hóa.
            Để phòng chống dịch an toàn, chúng ta nên dùng những sản phẩm dung dịch rửa tay khô đã được kiểm định, đăng ký tiêu chuẩn chất lượng. Chỉ dùng dung dịch rửa tay khô như một giải pháp cấp bách khi không thể rửa tay bằng xà phòng dưới vòi nước.