TRUNG TM KIỂM SOT BỆNH TẬT THNH PHỐ Đ NẴNG
DA NANG CENTER FOR DISEASE CONTROL
Thống nhất kịch bản diễn tập ứng phó tình huống bệnh do virus Ebola xâm nhập vào thành phố Đà Nằng năm 2025
Bác sĩ cảnh báo những sai lầm thường gặp trong chăm sóc trẻ mắc Sốt xuất huyết tại nhà
Tăng cường năng lực cảnh báo sớm dịch bệnh: Việt Nam tiếp cận hệ thống EIOS - công cụ giám sát nguồn mở của WHO
Hội nghị tuyên dương điển hình tiên tiến ngành Y tế giai đoạn 2020–2025
Đại hội Công đoàn Trung tâm Kiểm soát bệnh tật thành phố Đà Nẵng lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 - 2030
VẮC XIN ROTARIX (BỈ): PHÒNG BỆNH TIÊU CHẢY DO VI RÚT ROTA
Tiêu chảy cấp do vi rút Rota là bệnh cấp tính do vi rút gây nên. Bệnh thường gặp ở trẻ nhỏ, dễ dẫn đến trụy mạch và tử vong nếu không điều trị kịp thời. Theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới, nên uống dự phòng vắc xin Rota cho trẻ từ 2 tháng tuổi.
I. Tổng quan về bệnh
1. Thông tin chung
Tiêu chảy cấp do vi rút Rota là bệnh cấp tính do vi rút gây nên. Bệnh thường gặp ở trẻ nhỏ với các triệu chứng nôn ói, tiêu chảy, đau bụng, mất nước dễ dẫn đến trụy mạch và tử vong nếu không điều trị kịp thời.
Virus Rota là một chủng virus dạng vòng, có 7 nhóm A, B, C, D, E, F và G, trong đó chỉ có nhóm A, B, C gây bệnh cho người. Nhóm A hay gặp nhất, gây ra hầu hết các vụ dịch tiêu chảy nặng ở trẻ em, nhóm B và C thường gây các vụ dịch lẻ tẻ, hay gặp ở trẻ lớn và người trưởng thành. Trên thế giới, ghi nhận chủ yếu là 4 chủng G1P8, G3P8, G4P8, G2P4; ở Việt Nam, chủng G1P8 chiếm đa số. Virus Rota có khả năng sống lâu trong môi trường nước nên khả năng lây nhiễm rất cao. Chúng tấn công nhanh vào hệ tiêu hóa còn non nớt của trẻ, gây tiêu chảy nặng, mất nước và tử vong nếu không điều trị kịp thời.
Tại Việt Nam, mãi đến năm 1980 mới nghiên cứu và xác định vi rút Rota là nguyên nhân chính gây bệnh tiêu chảy ở trẻ em. Đó là một bệnh rất phổ biến đứng thứ hai sau nhiễm trùng hô hấp cấp tính ở trẻ em. Ở miền Bắc, bệnh thường xảy ra vào mùa thu đông kéo dài tới mùa xuân (khi thời tiết mưa, lạnh, ẩm ướt). Ở miền Nam, bệnh xảy ra quanh năm, nhiều nhất là vào tháng ba và tháng chín. Tại Việt Nam có 56% số trẻ nhập viện do viêm dạ dày ruột cấp là do nhiễm vi rút Rota. Hàng năm, số trẻ chết do vi rút Rota chiếm từ 4-8% trong tổng số trẻ dưới 5 tuổi bị chết vì mọi nguyên nhân.
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), rotavirus là nguyên nhân hàng đầu gây tiêu chảy nặng ở trẻ dưới 5 tuổi, ước tính mỗi năm gây ra hơn 25 triệu lượt khám ngoại trú và trên 2 triệu ca nhập viện. Ở các nước đang phát triển, ba phần tư trẻ em mắc đợt tiêu chảy do rotavirus đầu tiên trước 12 tháng tuổi, trong khi ở các nước đang phát triển, đợt đầu tiên thường bị trì hoãn cho đến 2-5 tuổi.
2. Phương thức lây truyền
Vi rút Rota lây truyền qua đường phân - miệng, ngoài ra có thể lây theo đường hô hấp. Trẻ em có thể nhiễm cả trước và sau khi bị ốm kèm theo tiêu chảy.
3. Triệu chứng
Thời gian ủ bệnh khoảng 1-2 ngày. Các triệu trứng của tiêu chảy cấp do Rotavirus bao gồm:
- Nôn ói và tiêu chảy. Nôn xuất hiện trước tiêu chảy khoảng 6-12 giờ và có thể kéo dài 2-3 ngày. Trẻ nôn rất nhiều vào ngày đầu và giảm bớt khi bắt đầu đi tiêu chảy.
- Phân lỏng toàn nước, có lúc màu xanh dưa cải, có thể có đờm, nhớt nhưng không có máu, đây là đặc điểm quan trọng để chẩn đoán phân biệt với ỉa chảy do vi khuẩn. Tiêu chảy ngày càng tăng trong vài ngày, sau đó giảm dần, kéo dài từ 3-9 ngày.
+ Sốt vừa phải
+ Đau bụng
+ Có thể ho và chảy nước mũi
4. Biến chứng
Khô khiệt do mất nước và mất nước, dẫn đến truỵ mạch và tử vong nếu không được bù nước kịp thời. Các biểu hiện của mất nước bao gồm: khát nước, môi khô, lưỡi khô, da khô, tiểu ít, kích thích, quấy khóc.
5. Điều trị
- Chưa có thuốc điều trị đặc hiệu.
- Bù nước qua đường uống và chế độ dinh dưỡng thích hợp.
II. Thông tin về vắc xin Rotarix
Vắc xin Rotarix là vắc xin sống giảm độc lực sử dụng 2 liều (uống), có nguồn gốc từ 1 chủng vi rút Rota người G1P8.
1. Nhà sản xuất: GSK (Bỉ).
2. Chỉ định: Trẻ em từ tròn 6 tuần tuổi đến tròn 24 tuần tuổi.
3. Liều lượng và đường dùng: 1,5 ml – uống.
4. Lịch uống: 2 liều cách nhau 1 tháng.
5. Chống chỉ định:
- Trẻ quá mẫn sau khi uống liều vắc xin đầu tiên, hoặc quá mẫn với bất cứ thành phần nào của thuốc.
- Trẻ bị dị tật bẩm sinh đường tiêu hóa, lồng ruột.
- Trẻ mắc hội chứng suy giảm miễn dịch kết hợp trầm trọng (SCID).
6. Thận trọng:
- Nên tạm hoãn việc dùng vắc xin nếu trẻ đang bị sốt hoặc rối loạn tiêu hóa và bị nôn trớ. Tuy nhiên không chống chỉ định cho trẻ đang có biểu hiện nhiễm khuẩn nhẹ như cảm lạnh.
- Chưa có dữ liệu về độ an toàn và hiệu lực của vắc xin đối với những trẻ mắc bệnh đường tiêu hóa. Nên thận trọng và hỏi ý kiến bác sĩ khi sử dụng cho các đối tượng này vì vắc xin có thể làm bệnh của trẻ trầm trọng hơn.
- Việc chỉ định dùng Rotarix cho trẻ bị suy giảm miễn dịch, bao gồm cả những trẻ đang trong quá trình điều trị bằng liệu pháp ức chế miễn dịch, cần phải được thận trọng cân nhắc nguy cơ và lợi ích của việc sử dụng.
7. Tương tác thuốc:
Vắc xin Rotarix có thể uống cùng lúc với các vắc xin khác như: vắc xin bại liệt (IPV, OPV), vắc xin phối hợp 6 trong 1, 5 trong 1, vắc xin viêm gan B, vắc xin phòng các bệnh do Hib,…
8. Tác dụng phụ:
Tiêu chảy, kích ứng, ăn kém hơn do mất cảm giác ngon miệng, có thể nôn trớ, đầy hơi, đau bụng.
III. MỘT SỐ CÂU HỎI THƯỜNG GẶP
1. Hiệu quả bảo vệ của vắc-xin ngừa vi-rút rota như thế nào?
Các nghiên cứu đã chứng minh rằng vắc-xin ngừa vi-rút rota có hiệu quả khoảng 85%-98% trong việc ngăn ngừa bệnh tiêu chảy nặng do vi-rút rota và 74%-87% trong việc ngăn ngừa bệnh do vi-rút rota ở bất kỳ mức độ nào trong năm đầu tiên sau uống vắc-xin.
2. Phải làm gì khi xảy ra vấn đề sức khỏe nghiêm trọng?
Nguy cơ lồng ruột: Lồng ruột là một biến chứng hiếm gặp nhưng nghiêm trọng liên quan đến vắc xin rota. Đây là tình trạng một đoạn ruột bị lồng vào đoạn ruột khác, gây tắc nghẽn và đau đớn. Các dấu hiệu bao gồm:
- Đau bụng dữ dội
- Nôn kéo dài
- Đi ngoài có máu
- Bụng chướng
Nếu trẻ có bất kỳ dấu hiệu nào kể trên, đặc biệt là đau bụng từng cơn dữ dội kèm theo nôn hoặc đi ngoài ra máu, cha mẹ cần đưa trẻ đến bệnh viện ngay lập tức. Phát hiện và can thiệp sớm lồng ruột có ý nghĩa rất quan trọng để tránh các biến chứng nguy hiểm.
3. Trẻ bị nôn trớ nhẹ sau khi uống rota thì cần uống lại không?
Nôn trớ nhẹ là một trong những phản ứng phổ biến sau khi trẻ uống vắc xin rota. Do vắc xin được dùng dưới dạng uống, một số trẻ có thể nhạy cảm với vị hoặc thành phần của thuốc, dẫn đến phản xạ nôn. Lượng nôn trớ thường ít, có thể chỉ là một vài ngụm nhỏ và không ảnh hưởng đến khả năng hấp thu vắc xin của trẻ.
Cha mẹ nên giữ trẻ ở tư thế để giảm nguy cơ nôn trớ và không nên quá lo lắng khi trẻ có dấu hiệu này, tuy nhiên cần chú ý không cho trẻ bú hoặc ăn quá no ngay sau khi uống vắc xin để tránh tình trạng nôn trớ nhiều hơn.
4. Có cần thiết phải cho trẻ uống vắc xin Rotarix?
Rotavirus là tác nhân hàng đầu gây tiêu chảy cấp mất nước nặng ở trẻ nhỏ, đặc biệt là trẻ dưới 2 tuổi. Bệnh có thể dẫn đến mất nước, rối loạn điện giải nghiêm trọng và đe dọa tính mạng. Hiện nay chưa có thuốc điều trị đặc hiệu, chỉ có thể điều trị triệu chứng và hỗ trợ. Vì vậy, việc cho trẻ uống vắc xin Rotarix là biện pháp phòng ngừa hiệu quả nhất, giúp giảm nguy cơ mắc tiêu chảy nặng do Rotavirus.
5. Trẻ uống vắc xin phòng bệnh Rotavivus có còn bị tiêu chảy do Rotavirus không?
Vắc xin phòng bệnh Rotavirus không thể bảo vệ tuyệt đối 100%, nhưng trẻ đã được uống đủ liều nếu vẫn mắc bệnh thì triệu chứng thường nhẹ, ít nguy cơ mất nước nặng và biến chứng nguy hiểm. Rotavirus có thể gây tiêu chảy nặng ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Phương pháp phòng ngừa hiệu quả nhất là uống vắc xin Rotavirus cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ.
Hiện tại, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật thành phố Đà Nẵng đang cung cấp vắc xin Rotarix (xuất xứ Bỉ) với mức giá 794.219 đồng/liều (giá có thể thay đổi tùy thời điểm). Trung tâm đảm bảo dịch vụ tiêm chủng an toàn, chi phí hợp lý cùng đội ngũ cán bộ y tế nhiều kinh nghiệm, được đào tạo chuyên sâu, mang lại sự yên tâm và hài lòng cho khách hàng. Nếu bạn có thêm câu hỏi hoặc cần tư vấn chi tiết hơn, vui lòng liên hệ Trung tâm Kiểm soát bệnh tật thành phố Đà Nẵng hoặc gọi hotline 1900.988.975 - Ấn phím 1 hoặc 2./.
1. Thông tin chung
Tiêu chảy cấp do vi rút Rota là bệnh cấp tính do vi rút gây nên. Bệnh thường gặp ở trẻ nhỏ với các triệu chứng nôn ói, tiêu chảy, đau bụng, mất nước dễ dẫn đến trụy mạch và tử vong nếu không điều trị kịp thời.
Virus Rota là một chủng virus dạng vòng, có 7 nhóm A, B, C, D, E, F và G, trong đó chỉ có nhóm A, B, C gây bệnh cho người. Nhóm A hay gặp nhất, gây ra hầu hết các vụ dịch tiêu chảy nặng ở trẻ em, nhóm B và C thường gây các vụ dịch lẻ tẻ, hay gặp ở trẻ lớn và người trưởng thành. Trên thế giới, ghi nhận chủ yếu là 4 chủng G1P8, G3P8, G4P8, G2P4; ở Việt Nam, chủng G1P8 chiếm đa số. Virus Rota có khả năng sống lâu trong môi trường nước nên khả năng lây nhiễm rất cao. Chúng tấn công nhanh vào hệ tiêu hóa còn non nớt của trẻ, gây tiêu chảy nặng, mất nước và tử vong nếu không điều trị kịp thời.
Tại Việt Nam, mãi đến năm 1980 mới nghiên cứu và xác định vi rút Rota là nguyên nhân chính gây bệnh tiêu chảy ở trẻ em. Đó là một bệnh rất phổ biến đứng thứ hai sau nhiễm trùng hô hấp cấp tính ở trẻ em. Ở miền Bắc, bệnh thường xảy ra vào mùa thu đông kéo dài tới mùa xuân (khi thời tiết mưa, lạnh, ẩm ướt). Ở miền Nam, bệnh xảy ra quanh năm, nhiều nhất là vào tháng ba và tháng chín. Tại Việt Nam có 56% số trẻ nhập viện do viêm dạ dày ruột cấp là do nhiễm vi rút Rota. Hàng năm, số trẻ chết do vi rút Rota chiếm từ 4-8% trong tổng số trẻ dưới 5 tuổi bị chết vì mọi nguyên nhân.
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), rotavirus là nguyên nhân hàng đầu gây tiêu chảy nặng ở trẻ dưới 5 tuổi, ước tính mỗi năm gây ra hơn 25 triệu lượt khám ngoại trú và trên 2 triệu ca nhập viện. Ở các nước đang phát triển, ba phần tư trẻ em mắc đợt tiêu chảy do rotavirus đầu tiên trước 12 tháng tuổi, trong khi ở các nước đang phát triển, đợt đầu tiên thường bị trì hoãn cho đến 2-5 tuổi.
2. Phương thức lây truyền
Vi rút Rota lây truyền qua đường phân - miệng, ngoài ra có thể lây theo đường hô hấp. Trẻ em có thể nhiễm cả trước và sau khi bị ốm kèm theo tiêu chảy.
3. Triệu chứng
Thời gian ủ bệnh khoảng 1-2 ngày. Các triệu trứng của tiêu chảy cấp do Rotavirus bao gồm:
- Nôn ói và tiêu chảy. Nôn xuất hiện trước tiêu chảy khoảng 6-12 giờ và có thể kéo dài 2-3 ngày. Trẻ nôn rất nhiều vào ngày đầu và giảm bớt khi bắt đầu đi tiêu chảy.
- Phân lỏng toàn nước, có lúc màu xanh dưa cải, có thể có đờm, nhớt nhưng không có máu, đây là đặc điểm quan trọng để chẩn đoán phân biệt với ỉa chảy do vi khuẩn. Tiêu chảy ngày càng tăng trong vài ngày, sau đó giảm dần, kéo dài từ 3-9 ngày.
+ Sốt vừa phải
+ Đau bụng
+ Có thể ho và chảy nước mũi
4. Biến chứng
Khô khiệt do mất nước và mất nước, dẫn đến truỵ mạch và tử vong nếu không được bù nước kịp thời. Các biểu hiện của mất nước bao gồm: khát nước, môi khô, lưỡi khô, da khô, tiểu ít, kích thích, quấy khóc.
5. Điều trị
- Chưa có thuốc điều trị đặc hiệu.
- Bù nước qua đường uống và chế độ dinh dưỡng thích hợp.
II. Thông tin về vắc xin Rotarix
Vắc xin Rotarix là vắc xin sống giảm độc lực sử dụng 2 liều (uống), có nguồn gốc từ 1 chủng vi rút Rota người G1P8.
1. Nhà sản xuất: GSK (Bỉ).
2. Chỉ định: Trẻ em từ tròn 6 tuần tuổi đến tròn 24 tuần tuổi.
3. Liều lượng và đường dùng: 1,5 ml – uống.
4. Lịch uống: 2 liều cách nhau 1 tháng.
- Trẻ quá mẫn sau khi uống liều vắc xin đầu tiên, hoặc quá mẫn với bất cứ thành phần nào của thuốc.
- Trẻ bị dị tật bẩm sinh đường tiêu hóa, lồng ruột.
- Trẻ mắc hội chứng suy giảm miễn dịch kết hợp trầm trọng (SCID).
6. Thận trọng:
- Nên tạm hoãn việc dùng vắc xin nếu trẻ đang bị sốt hoặc rối loạn tiêu hóa và bị nôn trớ. Tuy nhiên không chống chỉ định cho trẻ đang có biểu hiện nhiễm khuẩn nhẹ như cảm lạnh.
- Chưa có dữ liệu về độ an toàn và hiệu lực của vắc xin đối với những trẻ mắc bệnh đường tiêu hóa. Nên thận trọng và hỏi ý kiến bác sĩ khi sử dụng cho các đối tượng này vì vắc xin có thể làm bệnh của trẻ trầm trọng hơn.
- Việc chỉ định dùng Rotarix cho trẻ bị suy giảm miễn dịch, bao gồm cả những trẻ đang trong quá trình điều trị bằng liệu pháp ức chế miễn dịch, cần phải được thận trọng cân nhắc nguy cơ và lợi ích của việc sử dụng.
7. Tương tác thuốc:
Vắc xin Rotarix có thể uống cùng lúc với các vắc xin khác như: vắc xin bại liệt (IPV, OPV), vắc xin phối hợp 6 trong 1, 5 trong 1, vắc xin viêm gan B, vắc xin phòng các bệnh do Hib,…
8. Tác dụng phụ:
Tiêu chảy, kích ứng, ăn kém hơn do mất cảm giác ngon miệng, có thể nôn trớ, đầy hơi, đau bụng.
III. MỘT SỐ CÂU HỎI THƯỜNG GẶP
1. Hiệu quả bảo vệ của vắc-xin ngừa vi-rút rota như thế nào?
Các nghiên cứu đã chứng minh rằng vắc-xin ngừa vi-rút rota có hiệu quả khoảng 85%-98% trong việc ngăn ngừa bệnh tiêu chảy nặng do vi-rút rota và 74%-87% trong việc ngăn ngừa bệnh do vi-rút rota ở bất kỳ mức độ nào trong năm đầu tiên sau uống vắc-xin.
2. Phải làm gì khi xảy ra vấn đề sức khỏe nghiêm trọng?
Nguy cơ lồng ruột: Lồng ruột là một biến chứng hiếm gặp nhưng nghiêm trọng liên quan đến vắc xin rota. Đây là tình trạng một đoạn ruột bị lồng vào đoạn ruột khác, gây tắc nghẽn và đau đớn. Các dấu hiệu bao gồm:
- Đau bụng dữ dội
- Nôn kéo dài
- Đi ngoài có máu
- Bụng chướng
Nếu trẻ có bất kỳ dấu hiệu nào kể trên, đặc biệt là đau bụng từng cơn dữ dội kèm theo nôn hoặc đi ngoài ra máu, cha mẹ cần đưa trẻ đến bệnh viện ngay lập tức. Phát hiện và can thiệp sớm lồng ruột có ý nghĩa rất quan trọng để tránh các biến chứng nguy hiểm.
3. Trẻ bị nôn trớ nhẹ sau khi uống rota thì cần uống lại không?
Nôn trớ nhẹ là một trong những phản ứng phổ biến sau khi trẻ uống vắc xin rota. Do vắc xin được dùng dưới dạng uống, một số trẻ có thể nhạy cảm với vị hoặc thành phần của thuốc, dẫn đến phản xạ nôn. Lượng nôn trớ thường ít, có thể chỉ là một vài ngụm nhỏ và không ảnh hưởng đến khả năng hấp thu vắc xin của trẻ.
Cha mẹ nên giữ trẻ ở tư thế để giảm nguy cơ nôn trớ và không nên quá lo lắng khi trẻ có dấu hiệu này, tuy nhiên cần chú ý không cho trẻ bú hoặc ăn quá no ngay sau khi uống vắc xin để tránh tình trạng nôn trớ nhiều hơn.
4. Có cần thiết phải cho trẻ uống vắc xin Rotarix?
Rotavirus là tác nhân hàng đầu gây tiêu chảy cấp mất nước nặng ở trẻ nhỏ, đặc biệt là trẻ dưới 2 tuổi. Bệnh có thể dẫn đến mất nước, rối loạn điện giải nghiêm trọng và đe dọa tính mạng. Hiện nay chưa có thuốc điều trị đặc hiệu, chỉ có thể điều trị triệu chứng và hỗ trợ. Vì vậy, việc cho trẻ uống vắc xin Rotarix là biện pháp phòng ngừa hiệu quả nhất, giúp giảm nguy cơ mắc tiêu chảy nặng do Rotavirus.
5. Trẻ uống vắc xin phòng bệnh Rotavivus có còn bị tiêu chảy do Rotavirus không?
Vắc xin phòng bệnh Rotavirus không thể bảo vệ tuyệt đối 100%, nhưng trẻ đã được uống đủ liều nếu vẫn mắc bệnh thì triệu chứng thường nhẹ, ít nguy cơ mất nước nặng và biến chứng nguy hiểm. Rotavirus có thể gây tiêu chảy nặng ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Phương pháp phòng ngừa hiệu quả nhất là uống vắc xin Rotavirus cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ.
Hiện tại, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật thành phố Đà Nẵng đang cung cấp vắc xin Rotarix (xuất xứ Bỉ) với mức giá 794.219 đồng/liều (giá có thể thay đổi tùy thời điểm). Trung tâm đảm bảo dịch vụ tiêm chủng an toàn, chi phí hợp lý cùng đội ngũ cán bộ y tế nhiều kinh nghiệm, được đào tạo chuyên sâu, mang lại sự yên tâm và hài lòng cho khách hàng. Nếu bạn có thêm câu hỏi hoặc cần tư vấn chi tiết hơn, vui lòng liên hệ Trung tâm Kiểm soát bệnh tật thành phố Đà Nẵng hoặc gọi hotline 1900.988.975 - Ấn phím 1 hoặc 2./.
Bs. Đặng Phước Sanh
Ý kiến bạn đọc
Bạn cần đăng nhập với tư cách là Thành viên chính thức để có thể bình luận
Những tin mới hơn
VIDEO truyền thông
- Lời khuyên về Y tế khi xảy ra bão, lụt
- Sổ tay hướng dẫn xử lý nước và vệ sinh môi trường mùa bão lụt:
- Xử lý nước ăn uống trong mùa lũ lụt
- Xử lý nước và vệ sinh môi trường trong mùa bão lụt
- Xử lý nước và vệ sinh môi trường trong mùa bão lụt
Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và Bộ Y tế đưa ra lời khuyên về những việc cần làm trước và sau bão, an toàn thực phẩm và phòng bệnh ở nơi xảy ra lũ lụt...