Chung tay xây dựng “lá chắn” phòng, chống tác hại thuốc lá trong học đường
Thứ sáu - 26/12/2025 03:22
Trước sự gia tăng và biến tướng tinh vi của thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng trong môi trường học đường, công tác tuyên truyền, giáo dục phòng, chống tác hại thuốc lá đang đứng trước yêu cầu cấp bách. Sự vào cuộc đồng bộ của nhà trường, ngành y tế và gia đình đang góp phần tạo dựng hàng rào bảo vệ học sinh trước những nguy cơ khó lường.
Xây dựng trường học không khói thuốc
Tại Trường THCS Nguyễn Bỉnh Khiêm (phường Hòa Khánh), buổi sinh hoạt dưới cờ đầu tuần trở nên sinh động với chương trình truyền thông về tác hại của thuốc lá do Bệnh viện Phổi Đà Nẵng phối hợp tổ chức. Các bác sĩ Nguyễn Thị Hiền và Trần Quang Khải (Khoa Nội hô hấp) đã lựa chọn cách tiếp cận gần gũi, tương tác trực tiếp với học sinh thông qua trò chuyện, đặt câu hỏi gợi mở và thảo luận tình huống.
Các học sinh hào hứng tham gia tiểu phẩm minh họa tình huống tại buổi tuyên truyền
Những kiến thức về tác hại của thuốc lá, thuốc lá điện tử và các sản phẩm nicotine mới được chuyển tải dễ hiểu, phù hợp với lứa tuổi học đường. Các bác sĩ nhấn mạnh nguy cơ gây nghiện của nicotine, tác hại của hút thuốc thụ động và đặc biệt là những tổn thương nghiêm trọng đối với phổi - cơ quan giữ vai trò sống còn của cơ thể, với hàng loạt bệnh lý như viêm phổi, hen suyễn, suy giảm chức năng hô hấp, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) và ung thư phổi.
Điểm nhấn của buổi truyền thông là phần học sinh trực tiếp “vào vai” xử lý các tình huống thường gặp trong thực tế: khi bị bạn bè rủ rê hút thuốc, cách từ chối phù hợp; làm thế nào để khuyên bạn dừng lại; hoặc chủ động tìm kiếm sự hỗ trợ từ thầy cô, gia đình. Những tiểu phẩm mộc mạc, gần gũi không chỉ tạo không khí sôi nổi mà còn giúp thông điệp “Nói không với thuốc lá” được truyền tải nhẹ nhàng, dễ nhớ và thấm sâu.
Qua hoạt động này, học sinh không chỉ tiếp nhận kiến thức mà còn từng bước hình thành kỹ năng nhận diện nguy cơ, phòng tránh và từ chối thuốc lá ngay từ lứa tuổi học đường.
Nhận thức thay đổi từ chính học sinh
Nhiều học sinh cho biết suy nghĩ của mình đã thay đổi sau khi được tiếp cận thông tin khoa học về thuốc lá. Em Lương Tuệ Như (lớp 9/4) chia sẻ, trước đây em từng nghĩ hút thuốc khiến một số bạn trông “ngầu” hơn, nhưng nay hiểu rằng đó là biểu hiện của sự thiếu hiểu biết về sức khỏe. “Với em, trưởng thành là biết tự bảo vệ mình”, Như nói.
Đông đảo học sinh THCS Nguyễn Bỉnh Khiêm tham gia buổi tuyên truyền
Em Trần Khả Tú (lớp 9/9) cho rằng, hút thuốc là không vượt qua được cám dỗ. Nếu gặp bạn bè hút thuốc, em sẽ lựa chọn cách khuyên nhủ và báo với thầy cô hoặc người lớn để cùng tìm giải pháp, thay vì im lặng làm ngơ. Còn em Nguyễn Thanh Phong (lớp 9/1) khẳng định, bản lĩnh của tuổi học trò không nằm ở việc bắt chước thói quen xấu, mà ở lựa chọn đúng đắn sau khi đã hiểu rõ tác hại. “Biết nói không với thuốc lá mới là sự chững chạc”, Phong bày tỏ.
Nhà trường - hạt nhân của môi trường không khói thuốc
Theo bà Bùi Thị Minh Duệ, Phó Hiệu trưởng Trường THCS Nguyễn Bỉnh Khiêm, công tác xây dựng môi trường học đường không khói thuốc được nhà trường triển khai đồng bộ bằng nhiều hình thức. Bên cạnh tuyên truyền trong các buổi sinh hoạt dưới cờ và hoạt động ngoại khóa, nhà trường còn bố trí pano, áp phích, infographic tại bảng tin, hành lang, căng tin để học sinh dễ tiếp cận thông tin.
Các cuộc thi tìm hiểu về tác hại của thuốc lá, thuốc lá điện tử được tổ chức dưới hình thức sáng tạo video clip, thu hút sự tham gia của toàn bộ các lớp. Đặc biệt, chương trình truyền thông do Bệnh viện Phổi Đà Nẵng thực hiện đã giúp học sinh tiếp cận kiến thức y khoa một cách sinh động, gắn với thực tế đời sống.
Đánh giá những thách thức hiện nay, bà Minh Duệ cho rằng sự phát triển mạnh mẽ của mạng xã hội khiến học sinh dễ tiếp cận các nội dung khó kiểm soát, trong đó có việc mua bán thuốc lá qua mạng. Vì vậy, rất cần sự phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường, gia đình, chính quyền địa phương và các cơ quan chức năng trong quản lý môi trường học đường và thời gian sinh hoạt ngoài giờ của học sinh. Chỉ khi có sự vào cuộc đồng bộ, công tác phòng, chống tác hại của thuốc lá mới đạt hiệu quả bền vững.
Không đơn độc trên hành trình phòng, chống thuốc lá
Chia sẻ về cách tiếp cận giới trẻ trong bối cảnh thuốc lá điện tử ngày càng phổ biến, bác sĩ Nguyễn Thị Hiền cho biết Bệnh viện Phổi Đà Nẵng lựa chọn phương pháp lấy học sinh làm trung tâm. Thay vì truyền đạt một chiều, các bác sĩ tập trung vào những vấn đề học sinh quan tâm, tạo điều kiện để các em trực tiếp tham gia và trải nghiệm.
Trưng bày các tác phẩm vẽ cổ động PCTHTL tại buổi tuyên truyền
Chương trình tuyên truyền được triển khai từ tháng 5/2025, đến nay đã tiếp cận 10 trường THCS và THPT trên địa bàn. Qua thực tế, các bác sĩ nhận thấy học sinh có sự tò mò rất lớn. Nhiệm vụ của công tác truyền thông là chuyển sự tò mò từ “hút thuốc có gì hay” sang “vì sao phải bỏ thuốc”, để các em tự giác nói không với thuốc lá và ủng hộ người thân cai thuốc.
Bác sĩ Hiền nhấn mạnh, gia đình giữ vai trò đặc biệt quan trọng trong việc ngăn ngừa học sinh tiếp cận thuốc lá. Khi cha mẹ quan tâm, định hướng đúng và đồng hành cùng con, hiệu quả phòng, chống tác hại của thuốc lá sẽ bền vững hơn. Thông điệp xuyên suốt các buổi truyền thông là học sinh không đơn độc trên hành trình này; các em luôn có gia đình, thầy cô, bạn bè và đội ngũ y tế đồng hành.
Song song với hoạt động tại trường học, Bệnh viện Phổi Đà Nẵng còn lồng ghép nội dung phòng, chống thuốc lá trong quá trình khám, điều trị. Mỗi bệnh nhân đến khám đều được tư vấn về thói quen hút thuốc, hướng dẫn cai thuốc; người nhà bệnh nhân được nhắc nhở phòng tránh tác hại của hút thuốc thụ động.
Mối nguy âm thầm nhưng dai dẳng
Theo các chuyên gia y tế, thuốc lá - bao gồm cả thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng - là mối nguy âm thầm nhưng dai dẳng. Không chỉ gây tổn thương phổi, thuốc lá còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến tim mạch, gan, thận, não bộ; đặc biệt nguy hiểm đối với phụ nữ mang thai, trẻ nhỏ, người cao tuổi và người có bệnh nền.
Tổ chức Y tế thế giới (WHO) ước tính mỗi năm có khoảng 8 triệu người trên toàn cầu tử vong do thuốc lá, trong đó hơn 1,2 triệu người tử vong do tiếp xúc với khói thuốc thụ động. Tại Việt Nam, theo Quỹ Phòng, chống tác hại thuốc lá (Bộ Y tế), tỉ lệ học sinh từ lớp 6 đến lớp 12 sử dụng thuốc lá điện tử tăng nhanh, từ 2,6% năm 2019 lên 8,1% năm 2023; riêng nhóm tuổi 13–15, tỉ lệ này tăng gấp đôi chỉ trong một năm.
Những con số trên cho thấy, phòng, chống tác hại của thuốc lá trong học đường không chỉ là nhiệm vụ của riêng nhà trường hay ngành y tế, mà cần sự chung tay của toàn xã hội để bảo vệ thế hệ trẻ hôm nay và tương lai mai sau./.
Người tham gia BHYT có thể đến khám, chữa bệnh tại bất kỳ cơ sở khám bệnh, chữa bệnh BHYT cấp ban đầu, cấp cơ bản trong toàn quốc. Trong một số trường...