Hòa Vang tổ chức chạy xe tuyên truyền hưởng ứng ngày ASEAN phòng chống sốt xuất huyết lần thứ 15 Hưởng ứng ngày Vi chất dinh dưỡng (01 - 02/6/2025): Vi chất dinh dưỡng và biện pháp phòng chống thiếu vi chất dinh dưỡng Vạch trần sự hấp dẫn giả tạo Đà Nẵng tăng cường đảm bảo y tế cho kỳ thi tuyển sinh lớp 10 THPT năm học 2025-2026 COVID-19 gia tăng tại khu vực châu Á, Việt Nam ghi nhận trên 600 ca

Hấp dẫn giả tạo – hiểm họa thật: Lời cảnh báo mạnh mẽ từ WHO

Thứ tư - 04/06/2025 05:11

Ngày Thế giới không thuốc lá năm 2025 được Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) chọn chủ đề “Vạch trần sự hấp dẫn giả tạo” nhằm phơi bày các chiến thuật tinh vi và đầy nguy cơ của ngành công nghiệp thuốc lá trong việc tiếp thị sản phẩm, đặc biệt nhắm vào giới trẻ. Chủ đề này mang ý nghĩa thiết thực trong bối cảnh thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng và các sản phẩm chứa nicotin đang ngày càng phổ biến, len lỏi vào học đường, mạng xã hội và đời sống hàng ngày dưới những hình thức ngụy trang tinh vi, hấp dẫn và gây hiểu lầm.

Theo WHO, ngành công nghiệp thuốc lá đang sử dụng nhiều chiến lược tiếp thị để xây dựng hình ảnh các sản phẩm thuốc lá là ít độc hại, thời trang, thân thiện và thậm chí là có lợi cho sức khỏe. Những thiết kế bắt mắt, hương vị trái cây hoặc bạc hà và hình thức giống các thiết bị công nghệ khiến thuốc lá điện tử trở nên “vô hại” trong mắt thanh thiếu niên.

Thuốc lá điện tử với vẻ ngoài hấp dẫn, có thể được “ngụy trang” như một chiếc USB hoặc một ngòi bút

WHO nhấn mạnh rằng không có bất kỳ sản phẩm thuốc lá nào an toàn. Tất cả các loại thuốc lá, kể cả thuốc lá điếu, xì gà, thuốc lào, thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, túi nicotin… đều chứa chất gây nghiện, độc hại và có thể gây tử vong cho cả người sử dụng và những người xung quanh. Đặc biệt, việc sử dụng các sản phẩm chứa nicotin trong độ tuổi thanh thiếu niên có thể làm tổn hại đến sự phát triển não bộ, hình thành thói quen lệ thuộc và làm tăng nguy cơ nghiện kép.
Tại Việt Nam, mỗi năm có hơn 100.000 ca tử vong liên quan đến sử dụng thuốc lá, trong đó hơn 18.000 ca do hút thuốc thụ động. Dù tỷ lệ sử dụng thuốc lá điếu ở nam giới trưởng thành đã giảm, nhưng vẫn còn ở mức cao (41,1%). Trong khi đó, tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử đang gia tăng nhanh chóng: từ 0,2% (năm 2015) lên 3,6% (năm 2020). Đáng báo động hơn, nhóm tuổi 15–24 chiếm tỷ lệ sử dụng cao nhất (7,3%). Trên toàn cầu, ước tính có 37 triệu trẻ em trong độ tuổi 13–15 đang sử dụng thuốc lá.
Về mặt kinh tế, thuốc lá gây ra tổn thất nghiêm trọng. Thiệt hại kinh tế do thuốc lá tại Việt Nam ước tính lên tới 108 nghìn tỷ đồng mỗi năm, tương đương 1,14% GDP – cao gấp 5 lần so với nguồn thu từ thuế thuốc lá. Những thiệt hại này bao gồm chi phí điều trị, mất năng suất lao động và các hệ lụy xã hội khác.

Cấm thuốc lá điện tử là biện pháp mạnh mẽ nhằm bảo vệ sức khỏe cộng đồng

WHO cảnh báo các tuyên bố từ các tập đoàn thuốc lá như “sản phẩm giảm hại”, “hỗ trợ cai nghiện”, hay “chỉ dành cho người lớn” đều gây hiểu lầm. Trên thực tế, chính các công ty thuốc lá đã tài trợ cho các quỹ, tổ chức có tên gọi dễ gây nhầm lẫn với các tổ chức phòng chống thuốc lá nhằm bình thường hóa hình ảnh sản phẩm và che giấu mối nguy hại. Một mặt họ tuyên bố ủng hộ chính sách y tế, mặt khác lại tài trợ cho các chiến dịch quảng bá, tiếp cận người trẻ, và thậm chí tiến hành các hành động pháp lý để ngăn chặn các quy định kiểm soát thuốc lá.
Trước thực trạng đáng báo động này, WHO kêu gọi các quốc gia thực hiện nghiêm túc Điều 5.3 của Công ước Khung về Kiểm soát thuốc lá (FCTC), không để ngành công nghiệp thuốc lá can thiệp vào các chính sách y tế công cộng. WHO cũng đề nghị các nước:
- Tăng thuế thuốc lá ở mức đủ lớn để giảm sức mua và tỷ lệ sử dụng.
- Cấm mọi hình thức tài trợ, quảng bá và tiếp thị từ các công ty thuốc lá.
- Không hợp tác hoặc nhận tài trợ từ các tổ chức có liên hệ với ngành công nghiệp thuốc lá.
- Tăng cường giám sát các hình thức quảng cáo gián tiếp, đặc biệt trên mạng xã hội và trong giới trẻ.
Thông điệp của WHO trong Ngày Thế giới không thuốc lá năm 2025 rất rõ ràng: đã đến lúc phơi bày sự thật đằng sau lớp vỏ hấp dẫn mà ngành công nghiệp thuốc lá đang xây dựng. Chúng ta cần nhận thức rõ rằng không có sự an toàn nào đến từ thuốc lá, dù là truyền thống hay thế hệ mới. Việc bảo vệ sức khỏe cộng đồng, đặc biệt là thế hệ trẻ, không thể chậm trễ. Mỗi cá nhân, tổ chức và quốc gia cần hành động kịp thời, kiên quyết và bền vững để chấm dứt sự hấp dẫn giả tạo của thuốc lá, tiến tới một thế giới không khói thuốc thực sự./.

Hải Yến