TRUNG TM KIỂM SOT BỆNH TẬT THNH PHỐ Đ NẴNG
DA NANG CENTER FOR DISEASE CONTROL
Kịp thời lan tỏa Nghị quyết của Chính phủ về việc tặng quà nhân dịp chào mừng Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng và Tết Nguyên đán Bính Ngọ
CDC Đà Nẵng tổ chức Hội nghị giao ban công tác truyền thông giáo dục sức khỏe năm 2025
Đà Nẵng tổ chức lễ Mít tinh hưởng ứng Tháng hành động quốc gia về Dân số và Kỷ niệm Ngày Dân số Việt Nam 26/12/2025
Nâng cao năng lực đánh giá dinh dưỡng trẻ em tại Đà Nẵng
Giám sát bệnh truyền nhiễm tại thành phố Đà Nẵng: Chủ động thích ứng trong bối cảnh mới, gắn với chuyển đổi số
Sốt - phản ứng tự nhiên hay dấu hiệu nguy hiểm?
Khi trẻ bị sốt, hầu như bố mẹ nào cũng có cảm giác cuống cuồng lo lắng. Không ít phụ huynh bối rối trước câu hỏi: nên hạ sốt ngay hay chờ theo dõi? Sốt có phải lúc nào cũng nguy hiểm? Hiểu đúng về sốt sẽ giúp cha mẹ chăm sóc con tốt hơn và tránh những can thiệp không cần thiết.
Con sốt - nỗi lo quen thuộc của mọi phụ huynh
“Bé nhà tôi sốt 38,50C, có nên cho uống thuốc hạ sốt ngay không bác sĩ?”, đây là câu hỏi mà hầu như ngày nào các bác sĩ Nhi khoa cũng nhận được rất nhiều.
Thực tế, sốt không phải lúc nào cũng xấu. Ngược lại, ở hầu hết trẻ khỏe mạnh, sốt là phản ứng tự nhiên có lợi, thể hiện rằng hệ miễn dịch của trẻ đang hoạt động hiệu quả để chống lại tác nhân gây bệnh.
Hiểu về sốt ở trẻ
Nhiệt độ cơ thể của hầu hết mọi người đều thay đổi nhẹ trong ngày, thường thấp hơn một chút vào buổi sáng, cao hơn một chút vào buổi tối và thay đổi khi trẻ chạy nhảy, chơi đùa, vận động. Sốt được định nghĩa là tình trạng nhiệt độ cơ thể ≥380C (đo ở trực tràng). Bình thường nhiệt độ cơ thể sẽ dao động trong khoảng 36,6 - 37,90C. Tất cả trẻ em đều có thể bị sốt theo thời gian.
Nhiệt độ cơ thể có thể hơi khác nhau tùy thuộc vào vị trí và cách đo. Nhiệt độ ở nách, tai và trán dễ đo hơn nhiệt độ ở trực tràng hoặc miệng, nhưng độ chính xác không cao. Hãy sử dụng nhiệt kế đáng tin cậy để xác định trẻ bị sốt. Trẻ bị sốt khi nhiệt độ đo được ở trực tràng là ≥ 380C, ở miệng ≥ 37,60C, ở trán, nách ≥ 37,50C và nhiệt độ ở ống tai là ≥ 37,20C.
Vì sao cơ thể trẻ lại bị sốt?
Sốt có thể do một số nguyên nhân sau đây:
- Nhiễm trùng: Hầu hết các cơn sốt là do nhiễm trùng (vi rút hoặc vi khuẩn) hoặc các bệnh lý khác. Sốt giúp cơ thể chống lại nhiễm trùng bằng cách kích thích cơ chế phòng vệ tự nhiên.
- Mặc quá nhiều quần áo: Trẻ nhỏ, đặc biệt là trẻ sơ sinh có thể bị sốt nếu bị quấn quá nhiều quần áo hoặc ở môi trường nóng vì khả năng điều chỉnh nhiệt độ cơ thể của trẻ chưa tốt như trẻ lớn.
- Tiêm chủng: Trẻ em đôi khi bị sốt nhẹ sau tiêm chủng.
- Mọc răng có thể khiến nhiệt độ cơ thể tăng nhẹ, nhưng có thể không phải nguyên nhân nếu nhiệt độ cơ thể trẻ cao hơn 37,80C.
Điều quan trọng cần nhớ là sốt không phải là một căn bệnh mà đó thường là dấu hiệu hoặc triệu chứng của một vấn đề khác. Về bản chất, sốt là một phản ứng sinh lý có lợi cho cơ thể. Khi cơ thể bị vi rút hoặc vi khuẩn xâm nhập, trung tâm điều hòa thân nhiệt ở não sẽ “ra lệnh” tăng nhiệt độ nhằm tạo môi trường bất lợi cho vi sinh vật phát triển. Cơ chế này giúp cơ thể tăng đề kháng, tăng khả năng tiêu diệt vi khuẩn của cơ thể và làm chậm sự phát triển của vi khuẩn do giảm lượng sắt tự do trong huyết thanh. Do đó, sốt nhẹ (dưới 38,50C) trong vài ngày đầu bệnh thường không cần quá lo lắng, chỉ cần cho trẻ nghỉ ngơi, uống nhiều nước, mặc đồ thoáng mát và theo dõi sát tình trạng chung.
Khi nào sốt là dấu hiệu có lợi?
Sốt có lợi trong các trường hợp:
- Trẻ bị nhiễm siêu vi thông thường (cúm, sởi, tay chân miệng, sốt siêu vi...).
- Trẻ vẫn tỉnh táo, ăn/bú được, chơi được giữa các cơn sốt.
- Sốt hạ tốt sau khi lau mát, uống nước hoặc dùng liều hạ sốt thông thường.
- Không có các biểu hiện nặng khác.
Tất cả mọi đứa trẻ đều có thể bị sốt và trong hầu hết các trường hợp, nhiệt độ cơ thể sẽ trở lại bình thường hoàn toàn trong vòng vài ngày. Ở những tình huống này, mục tiêu chính không phải là “hạ sốt bằng mọi giá”, mà là giúp trẻ dễ chịu và theo dõi diễn tiến bệnh. Cách trẻ phản ứng có thể quan trọng hơn số đo trên nhiệt kế. Tuy nhiên, nếu trẻ có biểu hiện khiến bạn lo lắng ngay cả khi không bị sốt, hãy gọi cho bác sĩ để được tư vấn.
Khi nào sốt trở nên nguy hiểm, cần đi khám sớm?
Phụ huynh nên đưa trẻ đến cơ sở y tế nếu có bất kỳ dấu hiệu nào sau đây:
- Trẻ dưới 3 tháng tuổi có thân nhiệt ≥ 380C.
- Sốt liên tục trên 3 ngày hoặc tăng dần, không đáp ứng thuốc hạ sốt.
- Trẻ lừ đừ, ngủ li bì, khó đánh thức, bỏ ăn.
- Trẻ co giật, khó thở, da tím tái hoặc phát ban bất thường.
- Không uống được nước, nôn ói nhiều, tiểu ít, môi khô, mắt trũng (dấu hiệu mất nước).
Đây là những dấu hiệu sốt bất lợi, có thể liên quan đến nhiễm trùng nặng, viêm màng não, viêm phổi hoặc các bệnh lý cần can thiệp y khoa.
Một số hiểu lầm phổ biến về hạ sốt ở trẻ
“Bé nhà tôi sốt 38,50C, có nên cho uống thuốc hạ sốt ngay không bác sĩ?”, đây là câu hỏi mà hầu như ngày nào các bác sĩ Nhi khoa cũng nhận được rất nhiều.
Thực tế, sốt không phải lúc nào cũng xấu. Ngược lại, ở hầu hết trẻ khỏe mạnh, sốt là phản ứng tự nhiên có lợi, thể hiện rằng hệ miễn dịch của trẻ đang hoạt động hiệu quả để chống lại tác nhân gây bệnh.
Hiểu về sốt ở trẻ
Nhiệt độ cơ thể của hầu hết mọi người đều thay đổi nhẹ trong ngày, thường thấp hơn một chút vào buổi sáng, cao hơn một chút vào buổi tối và thay đổi khi trẻ chạy nhảy, chơi đùa, vận động. Sốt được định nghĩa là tình trạng nhiệt độ cơ thể ≥380C (đo ở trực tràng). Bình thường nhiệt độ cơ thể sẽ dao động trong khoảng 36,6 - 37,90C. Tất cả trẻ em đều có thể bị sốt theo thời gian.
Nhiệt độ cơ thể có thể hơi khác nhau tùy thuộc vào vị trí và cách đo. Nhiệt độ ở nách, tai và trán dễ đo hơn nhiệt độ ở trực tràng hoặc miệng, nhưng độ chính xác không cao. Hãy sử dụng nhiệt kế đáng tin cậy để xác định trẻ bị sốt. Trẻ bị sốt khi nhiệt độ đo được ở trực tràng là ≥ 380C, ở miệng ≥ 37,60C, ở trán, nách ≥ 37,50C và nhiệt độ ở ống tai là ≥ 37,20C.
Vì sao cơ thể trẻ lại bị sốt?
Sốt có thể do một số nguyên nhân sau đây:
- Nhiễm trùng: Hầu hết các cơn sốt là do nhiễm trùng (vi rút hoặc vi khuẩn) hoặc các bệnh lý khác. Sốt giúp cơ thể chống lại nhiễm trùng bằng cách kích thích cơ chế phòng vệ tự nhiên.
- Mặc quá nhiều quần áo: Trẻ nhỏ, đặc biệt là trẻ sơ sinh có thể bị sốt nếu bị quấn quá nhiều quần áo hoặc ở môi trường nóng vì khả năng điều chỉnh nhiệt độ cơ thể của trẻ chưa tốt như trẻ lớn.
- Tiêm chủng: Trẻ em đôi khi bị sốt nhẹ sau tiêm chủng.
- Mọc răng có thể khiến nhiệt độ cơ thể tăng nhẹ, nhưng có thể không phải nguyên nhân nếu nhiệt độ cơ thể trẻ cao hơn 37,80C.
Điều quan trọng cần nhớ là sốt không phải là một căn bệnh mà đó thường là dấu hiệu hoặc triệu chứng của một vấn đề khác. Về bản chất, sốt là một phản ứng sinh lý có lợi cho cơ thể. Khi cơ thể bị vi rút hoặc vi khuẩn xâm nhập, trung tâm điều hòa thân nhiệt ở não sẽ “ra lệnh” tăng nhiệt độ nhằm tạo môi trường bất lợi cho vi sinh vật phát triển. Cơ chế này giúp cơ thể tăng đề kháng, tăng khả năng tiêu diệt vi khuẩn của cơ thể và làm chậm sự phát triển của vi khuẩn do giảm lượng sắt tự do trong huyết thanh. Do đó, sốt nhẹ (dưới 38,50C) trong vài ngày đầu bệnh thường không cần quá lo lắng, chỉ cần cho trẻ nghỉ ngơi, uống nhiều nước, mặc đồ thoáng mát và theo dõi sát tình trạng chung.
Khi nào sốt là dấu hiệu có lợi?
Sốt có lợi trong các trường hợp:
- Trẻ bị nhiễm siêu vi thông thường (cúm, sởi, tay chân miệng, sốt siêu vi...).
- Trẻ vẫn tỉnh táo, ăn/bú được, chơi được giữa các cơn sốt.
- Sốt hạ tốt sau khi lau mát, uống nước hoặc dùng liều hạ sốt thông thường.
- Không có các biểu hiện nặng khác.
Tất cả mọi đứa trẻ đều có thể bị sốt và trong hầu hết các trường hợp, nhiệt độ cơ thể sẽ trở lại bình thường hoàn toàn trong vòng vài ngày. Ở những tình huống này, mục tiêu chính không phải là “hạ sốt bằng mọi giá”, mà là giúp trẻ dễ chịu và theo dõi diễn tiến bệnh. Cách trẻ phản ứng có thể quan trọng hơn số đo trên nhiệt kế. Tuy nhiên, nếu trẻ có biểu hiện khiến bạn lo lắng ngay cả khi không bị sốt, hãy gọi cho bác sĩ để được tư vấn.
Khi nào sốt trở nên nguy hiểm, cần đi khám sớm?
Phụ huynh nên đưa trẻ đến cơ sở y tế nếu có bất kỳ dấu hiệu nào sau đây:
- Trẻ dưới 3 tháng tuổi có thân nhiệt ≥ 380C.
- Sốt liên tục trên 3 ngày hoặc tăng dần, không đáp ứng thuốc hạ sốt.
- Trẻ lừ đừ, ngủ li bì, khó đánh thức, bỏ ăn.
- Trẻ co giật, khó thở, da tím tái hoặc phát ban bất thường.
- Không uống được nước, nôn ói nhiều, tiểu ít, môi khô, mắt trũng (dấu hiệu mất nước).
Đây là những dấu hiệu sốt bất lợi, có thể liên quan đến nhiễm trùng nặng, viêm màng não, viêm phổi hoặc các bệnh lý cần can thiệp y khoa.
Một số hiểu lầm phổ biến về hạ sốt ở trẻ
| ❌ Hiểu sai | ✅ Giải thích đúng |
| Phải hạ sốt ngay khi trẻ > 380C | Chỉ cần dùng thuốc hạ sốt khi ≥ 38,50C hoặc trẻ khó chịu. |
| Lau người bằng cồn hoặc nước lạnh giúp hạ sốt nhanh. | Dễ gây co mạch, hạ thân nhiệt đột ngột. Chỉ nên lau bằng nước ấm. |
| Sốt cao chắc chắn là bệnh nặng. | Không hẳn. Có trẻ sốt cao do siêu vi lành tính, cần theo dõi tổng trạng thay vì chỉ dựa vào nhiệt độ. |
| Uống thuốc hạ sốt nhiều lần cho nhanh khỏi. | Uống nhiều hạ sốt có thể gây hại gan, đặc biệt nếu dùng quá liều paracetamol. |
| Dùng ibuprofen cho trẻ nhanh hạ sốt. | Không dùng cho trẻ nghi ngờ nhiễm siêu vi Dengue, bệnh lý dạ dày, hen, rối loạn đông máu. |
Lời khuyên cho phụ huynh khi trẻ bị sốt
- Đo thân nhiệt chính xác bằng nhiệt kế, tránh ước lượng bằng tay.
- Cho trẻ nghỉ ngơi, bù nước và dinh dưỡng nhẹ.
- Lau mát bằng nước ấm, không chườm lạnh hay rượu.
- Dùng thuốc hạ sốt đúng liều theo cân nặng (đường uống hoặc đặt hậu môn, paracetamol 10–15 mg/kg/lần, cách 4–6 giờ nếu còn sốt).
-Theo dõi diễn tiến toàn trạng, không chỉ nhiệt độ.
Cách lau mát hạ sốt cho trẻ:
- Nhúng khăn vào thau nước ấm (thấp hơn nhiệt độ cơ thể 20C, đảm bảo nước luôn luôn ấm trong suốt quá trình lau mát), vắt hơi ráo.
- Đặt khăn vào các vị trí sau: 2 hõm nách, 2 bên bẹn, 1 khăn lau khắp cơ thể.
- Thay khăn mỗi 2-3 phút và đo nhiệt độ cơ thể trẻ ở nách mỗi 15-30 phút.
- Ngưng lau mát khi nhiệt độ dưới 38,50C
Phòng ngừa
Các biện pháp phòng ngừa các bệnh gây sốt liên quan chủ yếu đến vệ sinh cá nhân và nhà cửa. Có thể tránh sự lây truyền của virus và vi khuẩn bằng cách rửa tay với xà phòng và nước sạch nhất là trước và sau khi ăn, sau khi đi vệ sinh; che miệng và mũi khi ho/hắt hơi hoặc ho. Trẻ cần có chế độ ăn đa dạng, đầy đủ trái cây, rau và ngủ đủ thời gian. Bên cạnh đó, cha mẹ nên tiên chủng đầy đủ cho trẻ, giúp bảo vệ trẻ trước nhiều nguy cơ bệnh tật./.
- Đo thân nhiệt chính xác bằng nhiệt kế, tránh ước lượng bằng tay.
- Cho trẻ nghỉ ngơi, bù nước và dinh dưỡng nhẹ.
- Lau mát bằng nước ấm, không chườm lạnh hay rượu.
- Dùng thuốc hạ sốt đúng liều theo cân nặng (đường uống hoặc đặt hậu môn, paracetamol 10–15 mg/kg/lần, cách 4–6 giờ nếu còn sốt).
-Theo dõi diễn tiến toàn trạng, không chỉ nhiệt độ.
Cách lau mát hạ sốt cho trẻ:
- Nhúng khăn vào thau nước ấm (thấp hơn nhiệt độ cơ thể 20C, đảm bảo nước luôn luôn ấm trong suốt quá trình lau mát), vắt hơi ráo.
- Đặt khăn vào các vị trí sau: 2 hõm nách, 2 bên bẹn, 1 khăn lau khắp cơ thể.
- Thay khăn mỗi 2-3 phút và đo nhiệt độ cơ thể trẻ ở nách mỗi 15-30 phút.
- Ngưng lau mát khi nhiệt độ dưới 38,50C
Phòng ngừa
Các biện pháp phòng ngừa các bệnh gây sốt liên quan chủ yếu đến vệ sinh cá nhân và nhà cửa. Có thể tránh sự lây truyền của virus và vi khuẩn bằng cách rửa tay với xà phòng và nước sạch nhất là trước và sau khi ăn, sau khi đi vệ sinh; che miệng và mũi khi ho/hắt hơi hoặc ho. Trẻ cần có chế độ ăn đa dạng, đầy đủ trái cây, rau và ngủ đủ thời gian. Bên cạnh đó, cha mẹ nên tiên chủng đầy đủ cho trẻ, giúp bảo vệ trẻ trước nhiều nguy cơ bệnh tật./.
| Thông điệp từ bác sĩ Nhi khoa “Sốt không phải là bệnh mà là dấu hiệu cho thấy cơ thể trẻ đang chiến đấu với bệnh. Điều quan trọng là nhận biết khi nào sốt có lợi và khi nào là tín hiệu cần can thiệp y tế sớm. Phụ huynh cần bình tĩnh, theo dõi sát và chăm sóc trẻ đúng cách sẽ giúp trẻ hồi phục nhanh hơn, tránh được tình trạng lạm dụng thuốc và nhập viện không cần thiết”. |
BS. Hà Quang Châu
Bệnh viện Phụ sản -Nhi Đà Nẵng
Bệnh viện Phụ sản -Nhi Đà Nẵng
Ý kiến bạn đọc
Bạn cần đăng nhập với tư cách là Thành viên chính thức để có thể bình luận
Những tin cũ hơn
Số ĐIỆN THOẠI
Tổng đài tư vấn
-
Tổng đài tư vấn: (Hoạt động trong giờ hành chính không tính Lễ, Tết) - Thứ 7, CN: Buổi sáng
1900.988.975
-
Tư vấn tiêm chủng
1900.988.975 ấn phím 1 hoặc phím 2
-
Tư vấn sức khỏe sinh sản
1900.988.975 ấn phím 3
-
Tư vấn điều trị các bệnh giun sán, viêm gan B, C. Tư vấn xử lý các loại côn trùng
0934.048.568
VIDEO truyền thông
- Những điểm cần chú ý của Luật sử đổi bổ sung một số điều của Luật bảo hiểm Y tế
- Lời khuyên về Y tế khi xảy ra bão, lụt
- Sổ tay hướng dẫn xử lý nước và vệ sinh môi trường mùa bão lụt:
- Xử lý nước ăn uống trong mùa lũ lụt
- Xử lý nước và vệ sinh môi trường trong mùa bão lụt
Người tham gia BHYT có thể đến khám, chữa bệnh tại bất kỳ cơ sở khám bệnh, chữa bệnh BHYT cấp ban đầu, cấp cơ bản trong toàn quốc. Trong một số trường...