Đại hội Chi đoàn Trung tâm Kiểm soát bệnh tật thành phố Đà Nẵng Sôi nổi hội thi “Tôi tự hào mình là Điều dưỡng” tại Bệnh viện Tâm thần Đà Nẵng Ký kết hợp đồng chuyển giao kỹ thuật ghép gan giữa Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 và Bệnh viện Đà Nẵng Tăng cường truyền thông, hưởng ứng Ngày Quốc tế Điều dưỡng năm 2024 Khuyến cáo các loại vắc xin cần tiêm theo độ tuổi

Tại sao da bị ngứa?

Chủ nhật - 06/11/2022 22:56

Da bị ngứa có thể là kết quả của phát ban hoặc một tổn thương da, cũng có thể là một triệu chứng của một tình trạng nghiêm trọng hơn như bệnh gan hoặc suy thận. Để giảm đau, điều quan trọng là phải xác định và điều trị nguyên nhân cơ bản.

Nguyên nhân
Da có vai trò quan trọng là hàng rào bảo vệ cơ thể. Nó chứa đầy các tế bào đặc biệt của hệ thống miễn dịch có thể bảo vệ cơ thể và làn da khỏi vi rút, vi khuẩn và các mối đe dọa tiềm ẩn khác.
Khi các tế bào da phát hiện ra bất kỳ loại chất khả nghi nào, chúng sẽ kích hoạt phản ứng khiến khu vực đó bị viêm. Các chuyên gia y tế gọi tình trạng viêm này là phát ban hoặc viêm da. Điều này có thể dẫn đến ngứa.
Các tế bào miễn dịch có thể phản ứng với thứ gì đó chạm vào da, nhiễm trùng toàn thân hoặc bệnh tật. Một số phát ban có màu đỏ, đau và kích ứng, trong khi một số khác có thể dẫn đến mụn nước hoặc các mảng da thô.
Ngứa là một triệu chứng phổ biến đối với nhiều vấn đề về da. Da có thể ngứa khắp cơ thể hoặc chỉ khu trú ở một số vùng cụ thể.

Dưới đây là một số nguyên nhân cụ thể gây ngứa:
Da khô
Da khô là một trong những nguyên nhân phổ biến nhất gây ngứa da. Nếu không nhìn thấy bất kỳ vết sưng đỏ tươi hoặc sự thay đổi đột ngột trên da, thì nguyên nhân gây ngứa gần như là do da khô.
Các yếu tố môi trường có thể dẫn đến khô da bao gồm thời tiết quá nóng hoặc quá lạnh với độ ẩm thấp. Rửa mặt quá nhiều cũng có thể gây khô da.
Da khô có thể ảnh hưởng đến bất kỳ nhóm tuổi nào. Tuy nhiên, da của người lớn tuổi mỏng và khô hơn.
Kem dưỡng ẩm tốt thường có thể giúp làm giảm các triệu chứng của da khô. Da quá khô có thể là một dấu hiệu cảnh báo của bệnh viêm da, vì vậy có thể cần đến gặp bác sĩ da liễu để giúp giảm bớt và giữ cho tình trạng không trở nên tồi tệ hơn.
Các dấu hiệu và triệu chứng phổ biến của da khô bao gồm:
- Da thô ráp, có vảy hoặc bong tróc
- Ngứa quá mức.
- Da xám hoặc sần xùi ở những người có da sẫm màu.
- Vết nứt trên da dễ bị chảy máu.
- Nứt nẻ da hoặc môi
Điều quan trọng là tìm kiếm sự trợ giúp để điều trị da rất khô vì các vết nứt trên da có thể tạo điều kiện cho vi trùng xâm nhập và gây nhiễm trùng. Các nốt đỏ, lở loét trên da thường là dấu hiệu ban đầu của bệnh nhiễm trùng tiềm ẩn.
Bác sĩ chuyên khoa da liễu có thể kê đơn kem dưỡng ẩm hoặc một loại thuốc bôi để bôi trực tiếp lên da.
Bệnh chàm
Bệnh chàm, hoặc viêm da dị ứng, là một nguyên nhân phổ biến gây phát ban da ở trẻ em. Trường Đại học Dị ứng, Hen suyễn và Miễn dịch học Hoa Kỳ (ACAAI) báo cáo rằng bệnh chàm ảnh hưởng đến 10–20% trẻ em nhưng tỉ lệ này chỉ từ 1–3% ở người lớn.
Nguyên nhân liên quan đến sự rò rỉ của hàng rào bảo vệ da, làm cho da bị khô và tạo điều kiện cho các chất kích ứng hoặc chất gây dị ứng xâm nhập vào da, có nguy cơ bị kích ứng và viêm nhiễm. Điều quan trọng là giữ ẩm cho da.
Bệnh chàm thường được cải thiện theo thời gian. Tuy nhiên, người bị bệnh chàm phải cẩn thận, vì họ dễ bị nhiễm trùng da hơn.
Dị ứng
Các phản ứng kích ứng và dị ứng cũng có thể gây ngứa da. Viêm da dị ứng xảy ra khi da tiếp xúc trực tiếp với chất gây dị ứng.
Kết quả của dị ứng da là phát ban đỏ, ngứa, có thể bao gồm mụn nước hoặc vết sưng nhỏ. Phát ban phát sinh bất cứ khi nào da tiếp xúc với chất gây dị ứng, một chất mà hệ thống miễn dịch tấn công. Thông thường, có một khoảng thời gian trễ từ lúc tiếp xúc với dị ứng nguyên đến khi phát ban xảy ra.
Chạm vào quần áo, vật nuôi, hóa chất, xà phòng, cây thường xuân độc hoặc mỹ phẩm có thể gây ra các phản ứng dị ứng. Dị ứng thức ăn cũng có thể khiến da bị ngứa.
Dị ứng niken khá phổ biến. Khi tiếp xúc với đồ trang sức có chứa dù chỉ một lượng nhỏ niken, người bị dị ứng niken có thể có các triệu chứng như da đỏ, gồ ghề, ngứa và sưng tại điểm tiếp xúc.
Khi có phản ứng dị ứng với một chất cụ thể, một trong những điều dễ dàng nhất cần làm là tránh sản phẩm hoặc chất đó. Kem bôi không kê đơn hoặc kem thuốc có thể giúp làm sạch phát ban.
Mất nước
Không cung cấp đủ chất lỏng khiến cơ thể rơi vào tình trạng mất nước. Nếu để bị khát nước kéo dài hoặc thường xuyên có thể dẫn đến mất nước. Mất nước thường gây khô da, có thể dẫn đến ngứa.
Da của một người bị mất nước có thể trông khô, xỉn màu hoặc trũng xuống. Các triệu chứng mất nước khác bao gồm đau đầu, mệt mỏi và chuột rút cơ.
Bị mất nước sẽ làm lượng nước tiểu giảm, có thể có màu vàng đậm hơn và có mùi nặng hơn. Miệng sẽ cảm thấy khô và da sẽ không săn lại khi bị bóp.
Mất nước nhẹ có thể được điều trị bằng cách uống nhiều chất lỏng hơn, đặc biệt là nước, nghiêm trọng cần được chăm sóc y tế. Một cách đơn giản để giảm nguy cơ mất nước là giảm lượng cafein và rượu.
Nổi mề đay
Nổi mề đay là một loại viêm da do giải phóng một chất hóa học trong cơ thể gọi là histamine. Sự giải phóng này làm rò rỉ các mạch máu nhỏ, khiến da sưng tấy. Nổi mề đay có thể gây ngứa ngáy khó chịu và đau đớn. Tuy nhiên, Nổi mề đay không lây nhiễm.
Mặc dù việc phát ban thường không nguy hiểm, nhưng phản ứng sưng tấy sẽ ảnh hưởng đến môi, lưỡi, cổ họng hoặc hô hấp cần được chăm sóc y tế khẩn cấp.
Có hai loại phát ban:
Nổi mề đay cấp tính: thường xảy ra khi tiếp xúc với tác nhân gây dị ứng như một loại thực phẩm hoặc thuốc cụ thể. Các nguyên nhân không do tác nhân dị ứng như thời tiết quá nóng hoặc quá lạnh, tiếp xúc với ánh nắng mặt trời hoặc tập thể dục, cũng có thể là nguyên nhân khởi phát.
Nổi mề đay mạn tính: là một số tình trạng phát ban lâu dài, nhiều trường hợp rất khó biết nguyên nhân, có thể xảy ra thường xuyên, hoặc tái phát trong nhiều tháng thậm chí nhiều năm. Ngay cả khi bác sĩ không thể xác định nguyên nhân, tình trạng thường tự cải thiện theo thời gian.
ACAAI nói rằng nổi mề đay ảnh hưởng đến khoảng 20% số người vào một thời điểm nào đó trong cuộc đời của họ.
Bọ cắn
Vết cắn của côn trùng thường khiến da sưng dẫn đến ngứa ngáy. Vết cắn của muỗi và nhện thường sẽ tạo ra vết sưng đỏ.
Các vết cắn của rệp và ghẻ có thể được tập hợp lại trên các vùng da lớn hơn và có thể gây ngứa khắp cơ thể. Nếu nghi ngờ bị ghẻ, hãy đến gặp bác sĩ.
Rệp rất khó loại bỏ, nếu nghi ngờ có rệp, nên tham khảo ý kiến của một chuyên gia kiểm soát côn trùng.
Tâm lý
Nhiều trường hợp có thể cảm thấy ngứa mà không có nguyên nhân thực thể. Một số tình trạng sức khỏe tâm thần có thể làm cho một người cảm thấy như thể da của họ đang bò, điều này tạo ra cảm giác muốn gãi. Việc gãi quá nhiều có thể dẫn đến tổn thương da.
Bắt buộc gãi có thể là kết quả của các tình trạng như:
- Phiền muộn
- Sự lo ngại
- Chứng rối loạn ám ảnh cưỡng chế
Các nguyên nhân khác
Ngứa cũng có thể xảy ra do nhiễm ký sinh trùng như giun kim hoặc chấy rận gây ra. Nhiễm nấm, chẳng hạn như nấm da chân, cũng có thể gây ngứa giữa và xung quanh các ngón chân. Nấm da, hoặc nấm ngoài da, cũng có thể gây phát ban đỏ ngứa.
Da bị ngứa cũng có thể là do các tình trạng bệnh lý nghiêm trọng hơn. Các tình trạng dây thần kinh do bệnh tiểu đường, dây thần kinh bị chèn ép và bệnh zona có thể gây ngứa dữ dội.
Tình trạng da vảy nến gây ra những thay đổi trên da cũng có thể gây ngứa và khó chịu.
Bệnh thận mạn tính cũng có thể gây ngứa. Các bác sĩ gọi tình trạng này là ngứa do urê huyết, ngứa thận hoặc ngứa liên quan đến bệnh thận mạn tính. Uremia là một hội chứng rộng xảy ra khi thận bị tổn thương nghiêm trọng và không thể lọc chất độc ra khỏi cơ thể.
Các biện pháp khắc phục tại nhà
Các biện pháp khắc phục tại nhà sau đây có thể giúp giảm ngứa:
- Uống nhiều nước hơn để giữ nước cho da.
- Sử dụng kem dưỡng ẩm chất lượng cao trên da và thoa ít nhất một hoặc hai lần mỗi ngày
- Chườm một miếng gạc ướt và mát lên vùng bị ảnh hưởng
- Thoa kem chống ngứa để giảm các triệu chứng, chẳng hạn như kem hydrocortisone không kê đơn
- Tắm nước ấm
- Chọn xà phòng nhẹ không có thuốc nhuộm hoặc nước hoa
- Sử dụng bột giặt nhẹ hoặc không mùi
- Đối với những người bị dị ứng hoặc nhạy cảm, tránh các chất cụ thể gây phản ứng da, chẳng hạn như niken, đồ trang sức và len
Có lẽ biện pháp tự chăm sóc bản thân quan trọng nhất là tránh gãi. Gãi cuối cùng có thể dẫn đến viêm và tổn thương da thêm và có thể làm trầm trọng thêm tình trạng ngứa.
Nếu kem không kê đơn không có tác dụng, nếu phát ban lan rộng hoặc nếu gặp các triệu chứng khác ngoài ngứa, nên đến gặp bác sĩ hoặc bác sĩ da liễu để xác định nguyên nhân và điều trị vấn đề cụ thể.
Điều trị
Kế hoạch điều trị sẽ phụ thuộc vào nguyên nhân gây ngứa. Đối với tình trạng da khô, một loại kem dưỡng ẩm tốt có thể là tất cả những gì cần thiết. Những người bệnh vẩy nến được đề nghị các phương pháp điều trị thay thế để tránh điều trị bằng thuốc. Liệu pháp ánh sáng, hay còn gọi là đèn chiếu, là một trong những phương pháp điều trị như vậy. Điều trị bằng cách cho da tiếp xúc với các bước sóng nhất định của ánh sáng cực tím để giúp kiểm soát cơn ngứa.
Lượng nước thấp
Uống quá ít nước có thể gây mất nước mạn tính. Mang nước uống theo bên mình suốt cả ngày có thể hữu ích. Uống một vài ngụm nước ít nhất mỗi 20 phút.
Ăn trái cây và rau xanh cũng làm tăng lượng chất lỏng. Cân nhắc dùng đồ uống điện giải khi đổ mồ hôi nhiều do tập thể dục, nóng hoặc mất chất lỏng do nôn mửa hoặc tiêu chảy.
Chàm, viêm da và phát ban
Để điều trị những tình trạng này, bác sĩ da liễu có thể đề nghị các loại kem corticosteroid. Chúng có thể được bôi trực tiếp lên da để giúp giảm ngứa. Đôi khi, bác sĩ có thể đề nghị dùng thuốc ức chế calcineurin tại chỗ hoặc thuốc kháng histamine uống.
Dị ứng
Thuốc kháng histamine uống là thuốc chống dị ứng phổ biến. Một số ví dụ không kê đơn (OTC) bao gồm cetirizine (Zyrtec), loratadine (Claritin) và diphenhydramine (Benadryl). Các tùy chọn theo toa cũng có sẵn.
Nhiễm nấm
Bệnh hắc lào, nấm da chân và các bệnh nhiễm trùng do nấm khác có thể được điều trị bằng thuốc kháng nấm. Các phương pháp điều trị tại chỗ bao gồm kem và dầu gội đầu.
Đối với những trường hợp nhiễm trùng nặng, bác sĩ có thể kê đơn thuốc uống. Terbinafine (Lamisil) thường được sử dụng.
Côn trùng cắn và đốt
Thuốc kháng histamine tại chỗ có thể làm giảm ngứa. Để ngăn ngừa muỗi đốt, hãy sử dụng chất chống côn trùng, giữ cho các tấm chắn cửa sổ được sửa chữa tốt và giữ cơ thể được bao phủ bởi quần áo.
Tóm lại
Nếu ngứa da xảy ra lâu dài hoặc đi kèm với các triệu chứng khác, nên gặp bác sĩ để được khám và tư vấn. Các phương pháp điều trị y tế và chiến lược chăm sóc tại nhà thường có thể giúp giảm ngứa da.
Phước Bình (tổng hợp)